Σταμάτα να ζεις από μηνιάτικο σε μηνιάτικο

Για κάποια χρόνια, πέρασα δύσκολες στιγμές οικονομικά. Βυθιζόμουν όλο και περισσότερο στα χρέη, δεν μπορούσα να πληρώσω κάποιους από τους λογαριασμούς μου (οι οποίοι στη συνέχεια προωθήθηκαν σε εισπρακτικές εταιρείες) και ήμουν πάντα πίσω, ακόμη και την ημέρα που πληρωνόμουν. Μου πήρε λίγο καιρό να συνειδητοποιήσω ότι η κατάσταση είχε φτάσει σε αυτό το σημείο καθαρά εξαιτίας μου, λόγω των δικών μου επιλογών και συνηθειών, και ότι αυτή η κατάσταση μπορούσε να αλλάξει.

Σήμερα, τα πράγματα πάνε καλύτερα, αν και δεν έχω βγει από τα κόκκινα ακόμη. Έχω ξεκινήσει να αποταμιεύω, έχω ξεπληρώσει διάφορα μικρά χρέη και είμαι σε καλό δρόμο για να ξεχρεώσω την πιστωτική μου κάρτα (την οποία έχω ακυρώσει), και ελπίζω επίσης να αποπληρώσω το αυτοκίνητό μου μέχρι το τέλος του χρόνου. Σχεδιάζω να έχω ξεμπερδέψει από τα χρέη σε ένα χρόνο και κάτι, με καλές προοπτικές μετά από αυτό. Σχεδιάζω επίσης την σύνταξή μου, ένα μικρό ταξίδι, και ένα απλό σπίτι. Τα οικονομικά μου είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση τώρα, απ’ ότι ήταν πριν ενάμιση χρόνο.

Ανέβηκε ένα ωραίο άρθρο στο περιοδικό Kiplinger με τίτλο “Σταμάτα να ζεις από μηνιάτικο σε μηνιάτικο” και θα ήθελα να μοιραστώ και τις δικές μου σκέψεις πάνω στο θέμα. Κάποιες από τις συμβουλές μου θα είναι παρόμοιες με του Kiplinger, αλλά οι δικές μου πιστεύω ότι είναι πιο πρακτικές. Τα έχω περάσει – αυτές οι συμβουλές είναι μέρος της ζωής μου.

Ξεκίνα με τα πιο σημαντικά

Το Kiplinger συνιστά να ξεκινήσεις την καταγραφή όλων των εξόδων σου σε καθημερινή βάση, που είναι μια τυπική πρόταση από οικονομικούς συμβούλους και blogs, και είναι μια καλή συμβουλή. Αλλά η δική μου συμβουλή είναι καταρχάς πρακτική – έχω υπάρξει εκεί στα βαθιά, και ξέρω πως το να καταγράφεις τι ξοδεύεις κάθε μέρα είναι δύσκολο. Συμβουλεύω να το κάνεις, αλλά αν για οποιοδήποτε λόγο δεν το κάνεις, μην το αφήσεις να σε εμποδίσει να φτιάξεις τα οικονομικά σου.

Η δική μου πρόταση είναι ότι είτε καταγράφεις τα έξοδά σου είτε όχι (που καλό θα ήταν να το κάνεις), τουλάχιστον κάνε τα εξής:

Σταμάτα να πέφτεις ακόμη πιο βαθιά. Σταμάτα να χρησιμοποιείς την πιστωτική και τη χρεωστική σου κάρτα αμέσως. Κόψτες, ή βάλτες στην κατάψυξη μέσα σε ένα σακουλάκι τροφίμων γεμάτο νερό και κλείστο, παγώνοντας τις κάρτες σου μια και καλή. Σταμάτα επίσης να παίρνεις άλλα δάνεια, από τράπεζες, οικογένεια ή φίλους. Σταμάτα να χρεώνεσαι κι άλλο.
Ξεκίνα να αποταμιεύεις τώρα! Το επόμενο πιο σημαντικό βήμα που μπορείς να κάνεις, στην αρχή, είναι να ξεκινήσεις έναν μικρό αποταμιευτικό λογαριασμό, αν δεν έχεις ήδη. Άρχισε να καταθέτεις σε αυτόν συστηματικά, τουλάχιστον 100€ κάθε φορά που πληρώνεσαι, αλλά και περισσότερα αν μπορείς. Αν δεν μπορείς να βρεις 100€, τότε δες το επόμενο βήμα για το πώς. Κανόνισε να γίνεται αυτόματα η κατάθεση. Να είναι ο πρώτος λογαριασμός που θα πληρώνεις κάθε φορά που πληρώνεσαι, γιατί είναι το πιο σημαντικό! Ένας αποταμιευτικός λογαριασμός θα σε βοηθήσει να εξομαλύνεις τα οικονομικά σου – όταν παρουσιαστεί μία έκτακτη ανάγκη, όπως το να χαλάσει το αυτοκίνητό σου ή να πρέπει κάποιος να πάει στο νοσοκομείο, δε θα χρειάζεται πάλι να χρεωθείς ή να μείνεις άφραγκος. Θα έχεις κάποια μετρητά για να πληρώσεις αυτή την έκτακτη ανάγκη, κι έτσι θα χρησιμοποιείς το μηνιάτικό σου για τα συνήθη τακτικά έξοδα.
Ρίξε μια ματιά στα έξοδα που κάνεις προαιρετικά. Αν δεν μπορείς να βρεις 100-200€ να αποταμιεύεις κάθε φορά που πληρώνεσαι, τότε πρέπει να κόψεις κάποια από τα έξοδά σου. Εδώ είναι που η καταγραφή των εξόδων σου θα ήταν πολύ χρήσιμη, αλλά ακόμη κι αν δεν την έχεις κάνει, ξέρεις κάποια από τα έξτρα έξοδά σου – τσιγάρα, καφέδες, σνακ, γλυκά, φαγητό απ’ έξω, περιοδικά, αγορές ρούχων, μικροσυσκευών, παιχνιδιών, παπουτσιών, βιβλίων, βόλτες… αυτά είναι απλά κάποια από τα παραδείγματα. Δεν λέω ότι πρέπει να κόψεις τα πάντα, αλλά αν μπορείς να κόψεις λίγα από αυτά, ή ίσως και ένα τη φορά, σίγουρα θα βοηθήσει. Στη συνέχεια, πάρε τα χρήματα που τελικά δεν ξόδεψες σε αυτά τα επιπλέον πράγματα, και βάλε αυτό το ποσό στον αποταμιευτικό σου λογαριασμό κάθε φορά που πληρώνεσαι. Ανέβασε το ποσό με τον καιρό.
Άφησε μία χιονοστιβάδα να παρασύρει τα χρέη σου – είναι η αρχή για να βγεις από αυτά. Αν δεν έχεις ακουστά τις χρεο-χιονοστιβάδες, μπορείς να ρίξεις μια ματιά εδώ, ή και στο Get Rich Slowly – είναι απλό: κάνε μία λίστα με τα χρέη σου και βάλτα σε τέτοια σειρά ώστε πρώτο να είναι το χρέος με το μικρότερο υπόλοιπο, και τελευταίο αυτό με το μεγαλύτερο υπόλοιπο. Στη συνέχεια, εστίασε στο πρώτο χρέος, βάζοντας όσα περισσότερα χρήματα μπορείς σε αυτό, ακόμη κι αν είναι μόνο 40-50€ επιπλέον (περισσότερα θα ήταν καλύτερα). Όταν αυτό το χρέος αποπληρωθεί, γιόρτασέ το! Μετά πάρε το συνολικό ποσό που πλήρωνες (ας πούμε 70€ η ελάχιστη καταβολή συν τα 50€ επιπλέον, μας κάνει 120€ σύνολο), και πρόσθεσέ το στην ελάχιστη καταβολή του αμέσως επόμενου χρέους στη λίστα σου. Συνέχισε αυτή τη διαδικασία, με το επιπλέον ποσό να παρασύρει σαν χιονοστιβάδα τα επόμενα, μέχρι να αποπληρώσεις όλα σου τα χρέη. Αυτό μπορεί να πάρει κάποια χρόνια, αλλά αυτή η διαδικασία δικαιώνει τους κόπους σου, και είναι πολύ απαραίτητη.

Τώρα που δεν είσαι σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης

Αυτά ήταν τα πρώτα βήματα που πρέπει να κάνεις. Όσο κάνεις αυτά τα βήματα, ξεκίνα τα εξής:

Κάνε έναν προϋπολογισμό. Ξέρω ότι είναι τρομακτική λέξη για πολλούς από εμάς. Αλλά δεν είναι και τόσο δύσκολο, και αν τον στήσεις σωστά, είναι αρκετά απλό να γίνει. Προτείνω να το κάνεις σε ένα απλό φύλλο εργασίας στο excel. Κάνε μία λίστα με τα τακτικά μηνιαία σου έξοδα (ενοίκιο, αυτοκίνητο, λογαριασμούς υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, Internet κτλ) και τα ποσά τους, και στη συνέχεια διάφορα άλλα έξοδα που έχεις (τρόφιμα, βενζίνη, φαγητό απ’ έξω κτλ) και έξοδα που μπορεί να μην έχεις κάθε μήνα, αλλά ξέρεις ότι θα προκύψουν κάποια στιγμή (σέρβις αυτοκινήτου, ιατρικές εξετάσεις κτλ, διά του 12, για να βρεις πόσο αναλογούν το μήνα – αν ξοδεύεις 600€ το χρόνο στη συντήρηση του αυτοκινήτου σου, υπολόγισε ένα έξοδο 50€ το μήνα στον προϋπολογισμό σου). Κάνε και μία λίστα με τα εισοδήματά σου. Τα έξοδα θα πρέπει να είναι λιγότερα.
Αυτοματοποίησε τα οικονομικά σου. Αν είναι εφικτό, πλήρωνε όλους τους λογαριασμούς σου αυτόματα με πάγια εντολή. Με αυτόν τον τρόπο όλα τα σταθερά σου έξοδα τακτοποιούνται. Βεβαιώσου ότι η αποταμίευσή σου γίνεται με τον ίδιο τρόπο, αυτόματα.
Βάλε χρήματα στην άκρη για τα έξοδα που δεν είναι τακτικά κάθε μήνα, αλλά ξέρεις ότι θα προκύψουν κάποια στιγμή. Κάποιοι τον ονομάζουν Λογαριασμό της ελευθερίας – το κλειδί για να είσαι βέβαιος ότι τα οικονομικά σου κυλούν ομαλά και συνεχίζεις να ακολουθείς τον προϋπολογισμό σου είναι να λάβεις υπόψη σου όλα τα έξοδα που ξέρεις ότι θα προκύψουν κάποια στιγμή μέσα στο χρόνο, όπως την ασφάλεια, την συντήρηση του αυτοκινήτου, δώρα (σκέψου τα Χριστούγεννα!), ιατρικές εξετάσεις και άλλα τέτοια. Γράψτα σε μία λίστα, υπολόγισε τι σου στοιχίζουν σε ετήσια βάση, και ξεκίνα να βάζεις χρήματα γι’ αυτά στην άκρη κάθε μήνα. Και πάλι, αν ξοδεύεις 600€ το χρόνο στη συντήρηση του αυτοκινήτου σου, υπολόγισε ένα έξοδο 50€ το μήνα στον προϋπολογισμό σου, και βάλε αυτό το ποσό στην άκρη. Θα μπορούσες να ανοίξεις διαφορετικούς λογαριασμούς για κάθε έξοδο σε μία ηλεκτρονική τράπεζα όπως η ING ή η Emigrant, ή να τα βάλεις όλα σε έναν λογαριασμό και να ελέγχεις τι γίνεται με το καθένα. Στη συνέχεια, κι αυτό είναι το κλειδί, όταν προκύψουν αυτά τα έξοδα, χρησιμοποίησε αυτά τα χρήματα. Έτσι, θα χρησιμοποιείς τον κανονικό σου προϋπολογισμό για τα πράγματα που πραγματικά προορίζεται, όχι γι’ αυτά τα “αναπάντεχα” έξοδα.
Χρησιμοποίησε το σύστημα με τους φακέλους για τα διάφορα άλλα έξοδά σου, όπως τα τρόφιμα και η βενζίνη. Αυτό είναι προαιρετικό, αλλά είναι καλή συμβουλή. Το χρησιμοποιώ κι εγώ, και δουλεύει μια χαρά. Ας πούμε ότι βάζεις στην άκρη τρία ποσά στον προϋπολογισμό σου, κάθε φορά που πληρώνεσαι – ένα για τη βενζίνη, ένα για τα τρόφιμα, και ένα για το φαγητό που τρως έξω. Βγάλε αυτά τα ποσά από την τράπεζα κάθε φορά που πληρώνεσαι, και βάλτα σε τρεις ξεχωριστούς φακέλους. Με αυτόν τον τρόπο, μπορείς εύκολα να ξέρεις πόσα σου έχουν μείνει για καθένα από αυτά τα έξοδα, και όταν ξεμείνεις από χρήματα το ξέρεις αμέσως. Δεν ξοδεύεις περισσότερα απ’ όσα πρέπει σε αυτές τις κατηγορίες. Αν συστηματικά ξεμένεις πολύ γρήγορα, ίσως χρειαστεί να επανεξετάσεις τον προϋπολογισμό σου.
Άρχισε να σκέφτεσαι τους στόχους σου, και να τους προγραμματίζεις. Πότε θέλεις να βγεις σε σύνταξη? Πόσο συχνά θέλεις να ταξιδεύεις? Πότε θέλεις να αγοράσεις εκείνο το σπίτι των ονείρων σου? Θέλεις να βάλεις λεφτά στην άκρη για τις σπουδές των παιδιών σου? Σκέψου τι θέλεις στη ζωή σου, και άρχισε να προγραμματίζεις να αποταμιεύεις γι’ αυτά, ειδικά όταν καθαρίσεις με όλα τα παραπάνω.

Άπαξ και ξεπεράσεις αυτά τα βήματα, θα πρέπει να σου έχει φύγει και το σύνδρομο να ζεις από μηνιάτικο σε μηνιάτικο. Τώρα υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος από οικονομικές επιλογές που έχεις μπροστά σου, συμπεριλαμβανομένου να επενδύσεις τα χρήματά σου για τους στόχους σου. Αλλά το να περάσεις αυτά τα πρώτα στάδια, είναι σημαντικό.